Süni Mayalanma (IVF)

İntrauterin inseminasyon (IUI) və ya Peyvənd etmə nə deməkdir?

İntrauterin inseminasyon qadının yumurtlama dövründə kişidən alınan spermaların çöldə müəyyən əməliyyatlardan keçirildikdən sonra ana rəhminə verilməsidir. Bu əməliyyat əvvəlində anaya bəzi dərmanlar verilərək yumurtlama sağlanabileceği kimi, təbii ədəd dövründə də edilə

IVF və ICSI nədir?

In vitro Fertilizasyon və ya balon körpə qadından alınan yumurtalarla, kişidən alınan spermaların çöldə laboratoriya mühitində birləşdirilməsi və döllənmə baş verdikdən müəyyən bir müddət sonra ana rəhminə yerləşdirilməsidir. İntrasitoplazmik sperma inyeksiya (ICSI) və ya Mikroenjeksiyon isə kişidən alınan spermaların dirək olaraq yumurtanın içərisinə enjekte edilməsi və yenə döllənmə baş verdikdən müəyyən bir müddət sonra təkrar ana bətninə yerləşdirilməsidir.

Kimlərə Tətbiq olunar?

Balon körpə ilk dəfə 1978-ci ildə Edward və STEPTOE tərəfindən İngiltərədə tətbiq olunmuşdur. Başlanğıcda balonları tıxalı olan xəstələr üçün düşünülmüş olan bir üsul olaraq tətbiq sahəsinə konmakla birlikdə, bu gün bir çox xəstə qrupunun müalicəsində müvəffəqiyyətlə istifadə edilir. Simdi balon körpə üsulunun uygulanabildiği xəstə qruplarını qısaca nəzərdən keçirək

Tubal faktor:

Tubal faktor ümumi olaraq balonların tıxalı olması və ya tıxalı olmamaqla birlikdə normal olaraq funksiya göstərməməsidir. Balonların açıqlığının təyin olunması üçün başlanğıcda histerosalpingografi adı verilən rəhm filmi çəkilir. Ancaq bu filmdə balonların açıq olması hər zaman balonların normal olduğunu göstərməyə bilər. Sınaq ilə ətraf toxumaları arasındakı yapışıqlıqlar və ya balon içərisindəki toxumaların daha əvvəl keçirilən infeksiyalar və ya cərrahı cəhdlər səbəbiylə azda olsa zədələnməsi, borular açıq olmasına baxmayaraq, normal olaraq funksiya göstərməsini maneə törədə bilər. Bu səbəblə balonların vəziyyətini tam olaraq müşahidə üçün bəzən laparoskopi kimi endoskopik diaqnostika üsullarına ehtiyac duyula bilər. Tüplerdeki tıkanıklığı yerinə və xəstə yaşına bağlı olaraq cərrahı şansı verilə bilər. Xüsusilə daha əvvəl balonları bağlanmış xəstələrdə cərrahi müalicə sonrası normal yollardan hamilə qala bilmə nisbəti olduqca yüksəkdir. Ancaq balon təxribatı çox olan xəstələrdə və tıkanıklığı balonun rəhmdən uzaq olan hissəsində olması vəziyyətində cərrahı ilə müvəffəqiyyət şansı aşağıdır və balon körpə tətbiqi daha uyğundur. Ayrıca xəstə yaşının irəli olduğu xəstələrdə cərrahi ilə zaman itirilməsi yerinə dirək olaraq balon körpə tətbiqi daha uyğundur. Daha əvvəl iltihabı bir səbəblə balonlarında tıxanıqlıq müəyyən olunan bəzi xəstələrdə ultrasonografinin və ya laparoskopi əsnasında balonların içində maye təcrübəsi olduğu görülə bilər. Hidrosalpenx adı verilən bu vəziyyətdə balon körpə tətbiqdən əvvəl balonların əməliyyatla alınmasının hamiləlik nisbətini artırdığı bildirilir. Bu səbəblə bu qrup xəstələrdə balon körpə tətbiqdən əvvəl laparoskopik yolla balonların alınması təklif olunur.

Endometriozis:

Endometriozis rəhm iç təbəqəsində olan və hər ay adət qanamasına səbəb olan TAP rəhm xaricində bir yerə yerləşməsi olaraq adlandırılar. Endometriozisin ən çox yerləşdiyi toxumalardan ən əhəmiyyətlisi yumurtalıqları. Yumurtalıqlara yerləşən endometriozis bəzən şokolad kisti adı verilən kistlere səbəb ola bilər. Endometriozis ümumiyyətlə xəstəliyin məşhurluq vəziyyətinə görə 4 mərhələdə araşdırılmaqdadır. Erkən mərhələlərdə uşaq olmasını necə maneə törədildiyi bilinməməklə birlikdə, irəli mərhələlərdə daha çox xəstəliyə bağlı olaraq artıma orqanlarında ibarət yapışıqlıqlar və təxribatlar səbəbiylə hamiləlik gerçekleşmemektedir. Erkən mərhələ xəstələrdə direk müşahidə ilə və ya peyvənd etmə ilə cütlərin bir hissəsində hamiləlik görülə bilər. Yenə irəli mərhələ xəstələrdə cərrahi cəhdlə xəstələrin bir hissəsi müalicə edilə bilər. Müəyyən bir müşahidə müddəti, cərrahi müalicə və ya peyvənd etmə ilə müvəffəqiyyət təmin edilməyə xəstələrdə son müalicə variantı olaraq balon körpə tətbiq olunmaqdadır.

Yumurtlama Bozuklukları:

Bilindiyi kimi qadınlarda ümumiyyətlə hər ay yumurtalıqlardan bir yumurta atılır. Ancaq bəzi xəstələrdə yumurtlama hadisəni seyrək ola bilər və ya heç olmaya bilər. Bunun ən klassik nümunəsi “polikistik over sindromu” adı verilən xəstəlikdir. Burada xəstələrdə yumurtlama seyrektir və ya heç reallaşmaz, bədəndə tüklənmə ola bilər, həddindən artıq kilo alışı və sonsuzluq görülə bilər. Bu qrup xəstələrdə əgər kişidə bir anormallıq yoxsa ilk müalicə variantı yumurtalıqların xəbərdar edilməsi və uyğun dövrlərdə cinsi əlaqədir. Xəstə hamilə kalamamışsa peyvənd etmə və son müalicə variantı olaraq balon körpə tətbiqinə qədər gedilə bilər.

Kişi Factor:

Uşaq sahibi ola bilməmə səbəblərinin təxminən% 50ini kişiyə bağlı səbəblər meydana gətirməkdədir. Bu səbəblə uşaq sahibi olma istəyi ilə müraciət xəstələrdə ilk edilməsi lazım olan tədqiq sperma analizidir. Ümumi olaraq sperma sayının ən az 20 milyon / ml, hərəkətinin ən az% 50 və normal şəkilli sperma nisbətinin Dünya Sağlamlıq Təşkilatı Kriterleri’ne görə ən az% 50 və Kruger meyarlarına görə ən az% 4 olması normal olaraq qəbul edilməkdədir. Bu dəyərlərin hər hansı birisindeki pozuqluq normal yollardan körpə sahibi olunmasını çətinləşdirə bilər. Sperma sayı və keyfiyyətində yüngül bir pozuqluq varsa çəkirlər, 4-6 ay peyvənd etmə denenebilir. Müvəffəqiyyət təmin edilməyə xəstələrdə dirək olaraq Mikroenjeksiyon tətbiq olunmaqdadır. Ayrıca sperma sayı və pozuqluğu yüngül olsa belə sonsuzluq müddəti uzun isə peyvənd etmə edilmədən birbaşa olaraq mikroenjeksiyona keçilə bilər. Sperma sayı və keyfiyyətində irəli dərəcədə pozuqluq olan xəstələrdə dirək olaraq Mikroenjeksiyon tətbiq olunmaqdadır. Bəzi xəstələrdə heç sperma görülməyə bilər. Azospermi adı verilən bu vəziyyət sperma kanallarındakı bir tıxanıqlığa və ya xayalarda sperma yapımındaki bir pozuqluğa bağlı ola bilər. Niyə, nə olursa olsun azospermide Mikroenjeksiyon ən yaxşı müalicə üsulu mikroenjeksiyondur. Normal balon körpə tətbiqi ilə müvəffəqiyyət şansı çox aşağıdır. Bu xəstələrdə PESA, MESA, TESA və ya TESE adı verilən əməliyyatlarla əldə edilən spermalarla yumurtalar enjekte edilir və döllənmə təmin edildikdən müəyyən bir sonra əldə edilən embrionları transfer edilir.

Servikal Factor:

Uşaq sahibi ola bilməyən cütlərdə səbəblərin% 5 ilə% 10-un rəhm ağızına aid faktorlar meydana gətirər. Bu o bölgədəki bir infeksiya, anatomik pozuqluqlar v.b ola bilər.

Açıqlanmayan İnfertilit:

Cütlərin% 10-15’nde uşaq sahibi olmağa mane ola biləcək hər hansı bir səbəb ola bilməz. Bu cütlərdə təkrarlanan olaraq edilən tədqiqlər bir səbəb olmamasına qarşı, ətraflı tədqiqlər bir hissəsində səbəb açıqlana, ancaq bu müalicədəki tutum mövzusunda böyük bir dəyişikliyə gətirib çıxarmaz. Bu qrup xəstələrdə ilk müalicə variantı yumurtalıqların verilən dərmanlarla xəbərdar edilməsi sonrası aşılamaq. Peyvənd etmə ilə 4 ay müvəffəqiyyət təmin edilməyə xəstələrdə Mikroenjeksiyon tətbiq olunmaqdadır. Yenə evlilik müddəti uzun olan xəstələrdə peyvənd etmə edilmədən birbaşa olaraq mikroenjeksiyona keçilə bilər.

Immunoloji İnfertilit:

Cütlərin bir hissəsində uşaq sahibi ola bilməmənin səbəbi yoldaşlardan hər hansı birinin immunitet sistemindəki bir pozuqluq ola bilər. Məsələn qadın kişi spermasını təxrib edən anticisim adı verilən maddələr istehsal edə bilər və ya kişi öz spermasını məhv edən antitellər istehsal edə bilər. Ancaq immunitet sistemindəki bu pozuqluqlar ilə uşaq sahibi ola bilməmə arasındakı əlaqə hələ qəti olaraq ortaya qoyulmamışdır. Bu xəstələrdə da ilk müalicə variantı aşılamaq. Müvəffəqiyyət təmin edilməyə xəstələrdə Mikroenjeksiyon tətbiq olunmalıdır
Ümumi məlumat

Süni Mayalama tətbiqinin mərhələləri:

İlk görüş: Cütün hansı müalicə üsuluna uyğun olduğuna qərar vermək məqsədini daşıyır. Görüş əsnasında cütün əhvalatı alınar, əvvəldən edilmiş olan tədqiqlər qiymətləndirilər və qadın ilə kişi müayinə edilir. Kişinin dəyərləndirilməsinin təməlini Semen Analizi meydana gətirər. Bu analizin Tüpbebek ünitemizde laboratoriyasında edilməsi lazımlıdır. Qadının ginekoloji müayinə və ultrasəs araşdırması edildikdən sonra, Smear testi və müxtəlif bakterioloji araşdırmalar üçün nümunələr alınır. Adətin üçüncü günü edilən hormon tədqiqləri ilə, yumurtalıqların dərmanlara necə cavab verəcəkləri əvvəldən başa düşülməyə çalışılar. Daha əvvəl çəkilməmiş və ya çəkildiyi halda keyfiyyəti qeyri-kafi isə rəhm və balonların göstərilməsi məqsədi ilə bir rəhm-balon filmi çəkilməsi lazımdır. Hər iki yoldaş üçün AIDS, sarılıq testi; yalnız qadınlar üçün kızamıkçık testi və qan veriləsi istənər.

İkinci görüş: Bunun məqsədi, ilk görüşdə istənilən tədqiqlər qiymətləndirilərək, bir müalicə planı çəkilməsi və bunun cüt ilə müzakirəsinin.

Müalicə: Müalicənin birinci mərhələsini, çox sayda yumurta alınması məqsədiylə yumurtalıqların dərmanlar ilə xəbərdar edilməsi təşkil edir. Mərkəzimizdə bu məqsədlə üç dərman istifadə edilməkdədir. -GnRH Analogları (suprecur burun spreyi, Suprefact lampa, Zoladex lampa, para lampa, Decapeptyl lampa), -FSH (Metrodin, Follegon), -HMG (Pergonal, Humegon, Menogon).

Yuxarıdakı dərmanlar, daha əvvəl etdirilən tədqiqlərin nəticələrinə əsaslanaraq nəzərdə tutulan yumurtalıq cavabına görə, dəyişik protokollar və kombinasiyalarda istifadə edilməkdədir. Müalicəyə, daha əvvəl razılaşdırılmış olan aya rast adətin 1. ya 21. günündə başlanır. Əgər dərmanlar daha əvvəldən qəbul edilərsə soyuducuda saxlanmalıdır. Son istifadə tarixi keçmiş olan dərmanların istifadə edilməməsinə diqqət edilməlidir. Müalicənin planlaşdırıldığı aya rast gələn adət qanamasının başlanğıcı balon körpə xidməti hemşirelerine telefonla bildirilməlidir. Müalicəyə başladıqdan sonra tüpbebek həkimlərinin nəzərdə tutduğu günlərdə ultrason və hormon təhlilləri keçiriləcəkdir. Bunun məqsədi, yumurtalıqlardakı yumurta inkişafını təqib etmək və müalicəni qadının cavabına görə tənzimlənməsi. Yumurtalar, müəyyən bir yetkinliyə çatdığı zaman, hCG (Pregnyl və ya Profazi) inyeksiya edilərək toplanmağa hazır hala gətirilir. Yumurta toplama işlemi hCG tətbiqindən ortalama 36 saat sonra baş verir. Bu səbəblə hCGdozu mütləq nəzərdə tutulan saatda edilməlidir. Yumurta toplama işlemi üçün cütün göstərilən saatda xidmətdə olması lazımdır. Yumurta toplama işlemi ultrasonaltında, lokal anestezi ilə aparılır və 15-30 dəqiqə çəkir. Əməliyyatı narahat edici tapan namizədlərə qısa bir ümumi anestezi edilə bilər. Əməliyyatı taxıban ana namizədi yan otaqda olan bir yatağa alınaraq, bir müddət istirahət etməsi təmin edilər.

Toplanan yumurtalara, daha əvvəl razılaşdırılmış əməliyyatın xüsusiyyətinə görə, ya Tüpbebek ya da Mikroenjeksiyon tətbiq olunur. Yumurta toplama günündə kişidən alınacaq olan sperma nümunəsinə görə daha əvvəldən planlaşdırılan qidalandırmaq əməliyyatında (balon körpə ya da Mikroenjeksiyon) dəyişiklik edilə bilər. Yumurtanın sperma tərəfindən müvəffəqiyyətli bir şəkildə döllenip döllenmediği ertəsi gün və döllənmiş yumurtadan embryo inkişaf inkişaf etmədiyi də iki gün sonra edilən araşdırma ilə anlaşılır.

Toplanan yumurtalara, daha əvvəl razılaşdırılmış əməliyyatın xüsusiyyətinə görə, ya Tüpbebek ya da Mikroenjeksiyon tətbiq olunur. Yumurta toplama günündə kişidən alınacaq olan sperma nümunəsinə görə daha əvvəldən planlaşdırılan qidalandırmaq əməliyyatında (balon körpə ya da Mikroenjeksiyon) dəyişiklik edilə bilər. Yumurtanın sperma tərəfindən müvəffəqiyyətli bir şəkildə döllenip döllenmediği ertəsi gün və döllənmiş yumurtadan embryo inkişaf inkişaf etmədiyi də iki gün sonra edilən araşdırma ilə anlaşılır.

Döllənmənin varlığı, yumurta toplama əməliyyatının ertəsi günü modula Telefon edilərək öyrənilə bilər. Müalicəyə alınan faktların təxminən% 10-toplanan yumurtalarda döllənmə olmamaqdadır. Embryo transferi yumurta toplama əməliyyatından 2 və ya 3 gün sonra keçirilir. Cüt, xidmətə telefon edərək embryo transferi əməliyyatı üçün görüş alır. Transfer əməliyyatı, bu əməliyyat üçün ayrılmış olan otaqda yapılr. Qenerasiya tümüyleağrısızdır. Ana namizədləri bir neçə saat xidmətdə dinlendirildikten sonra evə göndərilir. Transfer izləyən 3 gün ağır işlərdən və səfərlərdən qaçınılması tövsiyə edilir. Transferin edildiyi gün Progesteron tedavisinebaşlanır (Progesteron amp, 2 amp./gün). Trasfer 12 gün sonra hamiləliyin varlığını təyin etmək üçün bir qan testi istenir (beta-hCG). Hamiləlik testinin müsbət olduğu vəziyyətlərdə (10 IU / L’nin üstü), 2 gün sonra bir hamiləlik testi daha istənər. Embryo transferindən təxminən 22-24 gün sonra ilk ultrasəs, servisimize edilər.

Nəticələr:

Müvəffəqiyyət bir çox faktora bağlıdır. Bunların arasında ən əhəmiyyətlisi qadının yaşıdır. Qadın yaşının 35in üstündə olduğu cütlərdə hamiləlik nisbətləri düşür. Qadının 40 dan daha yaşlı olması vəziyyətində isə, doğum ilə nəticələnən hamiləlik əldə edilmesişansı çox aşağıdır (% 5-in altında). Balon körpə gebelerinin təxminən% 20i aşağıla sonlanmaktadır. Bir qisimi də xarici hamiləlik olaraq meydana gəlməkdədir (% 1-2).

Hamiləlik təqiblər:

Tüpbebek və ya Mikroenjeksiyon ilə əldə edilən hamiləliklərdə körpə anomalilerinin artdığı bu günə qədər göstərilə. Ancaq, hamilə qadınların, ola biləcək bir anomaliyi təyin etmək məqsədiylə müəyyən dövrlərdə USM izlənilməyə lazımdır. Ayrıca Mikroenjeksiyon ilə əldə edilən hamiləliklərdə, hamiləliyin 4. ayına doğru, körpənin içində olduğu mayedən bir nümunə alınaraq (amniosentez), zehni (Down sindromu) ya da fiziki hər hansı bir anomaliyaları olmadığının göstərilməsi təklif edilir.