Arteriovenöz Malformasiya (AVM) Xəstəliyi Nədir?
Beyindəki arteriovenöz malformasiya (AVM) beynin arteriya və damarlarını bir-birinə bağlayan anormal qan damarlarının dolaşıqlığıdır. Arteriyalar ürəkdəki oksgendən zəngin qanın beyinə daşınmasından cavabdehdir. Arteriyovenöz malformasiya vücudunuzun hər hansı bir yerində inkişaf edə bilər, lakin əksər hallarda beyində və ya onurğada olur.Buna baxmayaraq, beyindəki AVM-lər nadir görülür və bütün əhalinin yüzdə birindən azını təsir edir. AVM-lərin səbəbi aydın bilinmir. Bir çox insan bu xəstəliklə doğulur, lakin bəzən ilərləyən vaxtlarda ortaya çıxa bilər. Nadir hallarda ailələrdə genetik olaraq ötürülür. Beynin arteriovenöz malformasiyası olan bəzi insanlar baş ağrısı və ya qıcolma kimi əlamət və simptomlarla qarşılaşa bilər.Arteriovenöz malformasiyalar tez-tez başqa bir tibbi vəziyyət üçün tələb olunan bir neyro görüntüləmə tədqiqatında və ya qan damarlarının qopub beyində qanaxmaya (qanaxmaya) səbəb olduqda müəyyən edilir. Diaqnoz qoyulduqdan sonra, beynin arteriovenöz malformasiyası tez-tez beyin zədəsi və ya fəlç kimi ağırlaşmaların qarşısını almaq üçün uğurla müalicə edilə bilər.
Arteriyovenöz malformasiyanın (AVM) əlamətləri nələrdir?
Sinir sistemi AVM-lərinin çoxu simptom göstərməz. Başqa bir səbəblə MRI və ya kompüterli tomoqrafiya çəkildikdə təsadüfən aşkar edilir. Semptomlar verməyə başladıqda, insandan insana olduqca fərqli şikayətlər inkişaf edir. Beyində qan dövranını təsir edən lezyonlar olduğundan, baş ağrısı kimi simptomlar (bədənin bir tərəfindəki zəiflik, uyuşma, balanssızlıq, danışma pozuqluğu, demans, uşaqlarda zehni gerilik və s.) ya da fəlç kimi ümumi şikayətlərə səbəb ola bilər. Onurğa beyni AVM-ləri ani qanaxma zamanı bel və bel ağrılarına, ayaqlarda keyləşməyə, halsızlığa, sidik tutmamağa və iflicə səbəb ola bilər.
AVM beyinə və onurğa beyninə necə zərər verir?
Ümumiyyətlə, AVM-lər zamanla böyüməyə meyllidir, damar gücü və quruluşu olduqca zəifdirvə qan bu yığında çox sürətlə hərəkət edir. Bu səbəbdən AVM-lər kifayət qədər oksigen ötürməmək, sinir toxumasının qidalanmasını pozmaq, qanaxma və ya böyüdərək toxumalara basaraq şikayətlərə səbəb olur.
Beyin qanaması riski
Arteriyovenöz malformasiyalardakı damarların quruluşu digər damar quruluşu ilə müqayisədə pozulduğundan, onlardan keçən qan həcmi daha yüksək və qan axını sürəti yüksək olduğundan hər AVM xəstəsində qanaxma riski var. Araşdırmalar qanaxmanın AVM-lərin hər il yüzdə 2-4-də baş verdiyini göstərdi. Bəzi insanlarda fərq edilmədən çox az qanaxma ola bilər, bəzi xəstələrdə ölümə səbəb olan çox miqdarda qanaxma ola bilər.
AVM diaqnozu
AVM diaqnozu beyin və ya onurğanın MRT görüntüsü ilə qoyulur. Sonra müalicəni planlaşdırmaq üçün angioqrafiya aparılır və detallar təyin olunur.
AVM xəstəliyinin müalicəsi
Arteriyovenöz malformasiyanın əsas müalicəsi cərrahiyyədir. Bütün damar paketini çıxararaq beyin qan axını dinamikasını normallaşdırmaq məqsədi daşıyır. Digər müalicə variantı Gamma Knife metodudur. Cərrahi müalicə üçün yüksək risk hesab olunan lezyonlarda istifadə olunur. Bu müalicə tətbiq edildikdən sonra orta hesabla 2 il sonra damar topları bağlanır. Endovaskulyar embolizasiya (angio ilə giriş və topu bağlamaq) cərrahi müalicədən əvvəl kömək edə biləcək bir üsuldur. Çünki top tamamilə bağlana bilmədikdə qanaxma riski artır.
Qalıcı ziyan varmı?
Topun tamamilə çıxarılması riskləri aradan qaldırır. Bununla birlikdə, birdən çox dolaşığın olması, dolaşıq ölçüsü, beyindəki kritik bölgələrdə yerləşməsi və dolaşıqda beynin dərinliyinə girən damarların olması, aradan qaldırılmasında çətinlik yaradan amillərdir. Qalıcı ziyan bu parametrlərdən asılıdır.
AVM xəstəliyi müalicə edilmirsə …
AVM xəstəliyi müalicə edilmirsə, beyin qanaması səbəbiylə həyati təhlükəli bir risk meydana gətirir. Buna görə diaqnoz qoyulduqdan sonra ən qısa müddətdə müalicə edilməlidir.