Boyundakı linfa damarlarının şişməsi nəticəsində meydana gələn iltahaplı şişliyə adenit deyilir.
Boyundakı dərin və yüzeyel fasyalar arasında iştirak edən tonsiler, submandibuler, submental, oksipital, yüzeyel və dərin juguler, nukkal, spinal aksesuar və transvers servikal linfa bezlərinin infeksiyasıdır. Faktorlar ümumiyyətlə viruslar, S. aureus, qrup A streptokok, digər streptokoklar, anaerob bakteriyalar, Bartonella henseleae, atipik mikobakteriler və Qram mənfi basillerdir. Kəskin bilateral adenitler daha çox viruslara və qrup A streptokoka, kəskin tək tərəfli adenitler S. aureus, qrup A streptokok, anaerob bakteriyalar və viruslara, subakut və xroniki adenitler isə atipik mikobakteriler, vərəm, toksoplazmozis və pişik dırmığı xəstəliyi (Bartonella henseleae) \’na bağlıdır . Nadir olaraq M. tuberculosis, göbələklər, T. gondii, F. tularencis, Y. pestis, HIV və C. diphtheriae da faktor olaraq qarşımıza çıxa bilər. Mikroorqanizmlər ümumiyyətlə üst tənəffüs yolu, tonsiller və dişlərdən və ya zədə yolu ilə, nadir hallarda qan yolu ilə linfa bezlərinə gəlir.
Klinik: Linfa bezi böyüməsinin müddətinə və tək və ya iki tərəfli olmasına bağlı olaraq dəyişir. Sistemik simptomlar ümumiyyətlə yoxdur və ya yüngüldür. Birlikdə ətraf toxumada Sellülit və ya bakteriyemi varsa, yüksək atəş görülə bilər. Xüsusilə streptokok adenitlerinde başlanğıcda üst tənəffüs yolu infeksiyası simptomları ola bilər. Linfa bezi böyüklüyü 2-6 sm qədər ola bilər, ən tez-submandibular (% 50-60) və üst boyun bezlər (% 25-30) təsirlənər. Bez üzərindəki dəri ümumiyyətlə hiperemiktir və lokal istilik artımı vardır. Hadisələrin təxminən Â? \’Ündə fluktuasyon alınır. Daha çox S. aureus və mikobakteri infeksiyalarında süpürasyon ola bilər. Linfa bezlərinin sıx olaraq olduğu digər bölgələr (klavikula üstü, aksilla və inguinal bölgə) nəzarət edilməli, dalaq və qaraciyər böyüklüyü araşdırılmalıdır. Bədəndə məşhur limfadenopatiya və hepatosplenomegali varsa, servikal limfadenopatiya ümumiyyətlə sistemik bir xəstəliyə (EBV, CMV kimi viral infeksiyalar, toksoplazmozis, vərəm, kollagen toxuma xəstəlikləri, lösemi) cavab olaraq inkişaf etmişdir. Ağız boşluğu, farinks, burun, qulaq, saçlı dəri kimi limfa drenajı boyundan keçən bölgələrin müayinəsi ilə olabiləcək primer qaynaq ilə əlaqədar məlumat əldə edilir.
Komplikasyonlar: Abse formalaşması, Sellülit, bakteriyemi, internal juguler ven trombozun, faktora bağlı fəsadlar (akut romatizmal atəş, glomerulonefrit, qaynadılmış dəri sindromu)
Tanı: Yüngül hadisələrdə klinik diaqnoz kifayətdir. Ancaq antibiotik müalicəsinə cavab alına bilməzsə, iynə aspirasyonu və ya insizyon ilə nümunə alınıb Gram, Wright və Ziehl-Nielsen boyaları ilə boyanıp araşdırılmalı, lazım olsa sitolojik və patoloji istiqamətdən qiymətləndirilməlidir. Ağır hadisələrdə müalicəyə başlamadan nümunə alınması uyğun olur. Persistan, 8-12 həftədə tanı konamamış adenitlerde və neoplazi ilə uyğun tapıntılar varsa (alt servikal və supraklavikular lenfadenopatiler, kilo itkisi, düşməyən atəş, dəriyə və dərin toxumalara yapışıklık)
Ayırıcı Dizqnoz:Boyundakı linfa damarlarının şişməsi nəticəsində meydana gələn iltahaplı şişliyə adenit deyilir.
Boyundakı dərin və yüzeyel fasyalar arasında iştirak edən tonsiler, submandibuler, submental, oksipital, yüzeyel və dərin juguler, nukkal, spinal aksesuar və transvers servikal linfa bezlərinin infeksiyasıdır. Faktorlar ümumiyyətlə viruslar, S. aureus, qrup A streptokok, digər streptokoklar, anaerob bakteriyalar, Bartonella henseleae, atipik mikobakteriler və Qram mənfi basillerdir. Kəskin bilateral adenitler daha çox viruslara və qrup A streptokoka, kəskin tək tərəfli adenitler S. aureus, qrup A streptokok, anaerob bakteriyalar və viruslara, subakut və xroniki adenitler isə atipik mikobakteriler, vərəm, toksoplazmozis və pişik dırmığı xəstəliyi (Bartonella henseleae) \’na bağlıdır . Nadir olaraq M. tuberculosis, göbələklər, T. gondii, F. tularencis, Y. pestis, HIV və C. diphtheriae da faktor olaraq qarşımıza çıxa bilər. Mikroorqanizmlər ümumiyyətlə üst tənəffüs yolu, tonsiller və dişlərdən və ya zədə yolu ilə, nadir hallarda qan yolu ilə linfa bezlərinə gəlir.