Penis əyriliyi
Penisin hər hansı bir istiqamətə doğru əyri olması və bunun cinsi əlaqəni maneə törədəcək ölçüdə (30 dərəcədən çox) olması, cərrahi olaraq düzəldilməsini tələb edir.
Penis əyriliyi uşaq kiçik yaşda ikən müəyyən edilə bilər, lakin böyük bir qismi ilk cinsi təcrübə zamanı olan gənc böyüklər dövrdə müraciət edərlər. Cinsi birləşmənin çətin olması və ya Partner ağrı olması müraciət səbəbləridir.
Penis əyrilikləri, sidik kanalı ağzının səhv yerə açılması olan hipospadias (sidik dəliyinin penisin altına açılması) və ya epispadias (sidik dəliyinin penisin üstünə açılması) ilə birlikdə görülə bilər. Bu vəziyyətlərdə yuxarı əyriliklərdə epispadias görülərkən, aşağı doğru əyriliklərdə hipospadias görülür. Bəzi penis əyriliyi vəziyyətlərində sidik kanalı ağzı ilə əlaqədar bir problem olmur və bu vəziyyətdə yalnız əyrilik söz mövzusu ola bilməkdədir.
Penis əyriliyi hər zaman müalicə tələb etmir. Penisin əyriliyi cinsi birləşmə əsnasında problem yaratmır və peniste qırılma ehtimalı oluşturmuyorsa əməliyyat zərurəti yoxdur. Bunu ümumi olaraq 25- 30 dərəcədən çox əyrilik olanlarda əməliyyat lazımdır şəklində ifadə edirik. Xəstələr bunu necə anlaya biləcəkləri mövzusunda sual soruşduqlarında şərh olaraq; əlaqəyə girərkən çətinlik məcbur olması, Partner ağrı olması, partner penise üstdən oturduğunda penisin qırılma riski olması vəziyyətində əyriliyin 25 dərəcədən çox olduğu deyilə bilər. Əlaqəyə girmədən bunu anlamaq üçün penis sərt ikən baş qisimindən yüngül təzyiq tətbiq olunduğunda əyri olan hissədən penisin qırılma riski olması əyriliyin cərrahı olaraq düzəldilməsi vacibliyini doğurar.
Sonradan ortaya çıxan və peyronie xəstəliyi olaraq adlandırılan xəstəlikdə əyrilik yanında ağrıda bilər. Tipik olaraq 40-60 yaş arasında görülür. Peyronie xəstəliyində əyrilik xaricində sərt val toxuması vardır, val əyriliyə səbəb olmaqdadır. Plak penis dokunda kiçilməyə yol açdığı üçün penis ölçüsündə da dəyişiklik meydana gəlməkdədir.
Peyronie xəstəliyi penisin tunika albuginea təbəqəsindəki fibrotik kalınlaşmaya bağlı peniste şəkil pozuqluğu və ağrı ilə özünü göstərir. Peyronie xəstəliyi, məcburedici seks və ya zərbəyə bağlı penisin tunika albuginea təbəqəsində cırılma, qanama və buna bağlı olaraq fibroz, kollagen təcrübəsi və nedbeleşmedeki enflamatuar proseslər nəticəsində ortaya çıxar. Penis içində qan yığılaraq sərtləşməyi reallaşdıran corpus kavernosum strukturlarını əhatə edən örtük tunika Albuginea olaraq adlandırılar. Sərt cinsi əlaqə və ya penisə alınan hər hansı bir zərbəyə bağlı olaraq tunika Albuginea adı verilən divar quruluşu yırtılabilmektedir. Bu cırılma dərəcəsinə görə peniste şişmə, qanama, qan toplanması ola bilər. Təcili müdaxilə tələb edən bu vəziyyət penis qırılması olaraq adlandırılar. Peniste şişmə, qan toplanması şəklində əlamət verməyən vəziyyətlərdə da penis dəri altına qan sızabilmekte və ya qan sızmadan divarda cırıq meydana gələ bilməkdədir. Penis qırılması olub əməliyyat edilən və ya qırılma olmasa belə məcburedici hərəkətlərə bağlı zədələnmədən yaxşılaşması, əsnasında bədənin yaxşılaşmağa cavabı
ibrozis (əhənglənmə) şəklində ola bilməkdədir. Bu pis iyleşme Peyronie xəstəliyi yəni penis əyriliyi meydana gəlməsinə yol aça bilməkdədir.
Səbəblər arasında penis travması, xroniki məcburedici hərəkətlər, sərtləşmə müalicəsi üçün istifadə edilən penise inyeksiya müalicələri, vakuum cihazı istifadəsi, bağdokusu xəstəliklərinin varlığı sayıla bilər.
Baxılıb metoddan olaraq düz filmlərlə val böyüklüyü və localisation qiymətləndirilə bilər. Penil doppler ultrasəs ilə val ölçü və məskunlaşması ölçülə bilər. İntrakavernozal dərman tətbiqi ilə birlikdə penis qan axını və ereksiya təmin edilərək cərrahi planlaşdırma üçün ön qiymətləndirmə edilə bilər.
Peyronie xəstəliyində xəstəliyin başlanğıc tarixindən etibarən dərman müalicələri tətbiq olunar. Dərman müalicələrinə 8. və ya 12. aya qədər davam edilir. Xəstəlik inkişaf prosesinin dayandığı 12. aydan sonra əyrilik cinsi birləşməyi maneə törədəcək səviyyədə isə əməliyyatla düzəltmə edilər. Peyronie xəstəliyində son illərdə istifadə edilməyə başlayan, peyronie plağına kollajenaz inyeksiyası olduqca gündəmdə bir müalicədir. Müalicə xərci olduqca yüksəkdir, Clostridium Histolyticum\’dan əldə edilən kollajenazın vala inyeksiyası nəticəsində əyrilikdə düzəlmə təmin edilə. Xəstə əgər mövcud olan əyrilik ilə cinsi birləşməyi sağlayamıyorsa cərrahı olaraq əyriliyi düzəldici əməliyyat prosedurları tətbiq olunur.
Penis əyriliyi necə müalicə edilər?
Doğuşdan penis eğriliklerinde müalicə cərrahiyədir. Əyrilik cərrahi müdaxilə ilə düzeltilebilir. Əməliyyata alternativ ola biləcək bir tibbi müalicə yoxdur. Bu narahatlıq adamda yalnız cinsi əlaqədə çətinlik yaratmaz, bəzi kəslərdə psixoloji olaraq bir əskiklik hissi verə bilər. Cinsi əlaqəni gerçekleştiremeyeceği və yoldaşını təmin edə bilməyəcəyi qayğısı olduqca məşhurdur. Penisin görünüşü səbəbiylə həyat yoldaşı tərəfində eleştirilme qayğısı da daşıyarlar.
Penisteki əyriliyin səviyyəsi cinsi birlikdəliyi maneə törədəcək səviyyədə isə əməliyyat lazımdır. Bu əyriliyin 25 – 30 dərəcədən çox olması cinsi birlikdəlik əsnasında Partner ağrı, peniste qırılma riski meydana gətirə bilər. Bu səbəblə əyrilik dərəcəsi çox olanlarda əyriliyin əməliyyatla düzəldilməsi lazımdır. Xəstə cinsi əlaqədə çətin çəkmir və partnyoru ağrı eşitmir isə əməliyyat zərurəti yoxdur. Əməliyyatda bir neçə texniki istifadə edilməkdədir. Penis dərini penis kökünə qədər sıyrılır, tunika albuginea təbəqəsinə erimeyen tikişlər ilə plikasyon tikişləri atılır. Bəzi texnikalar tunikadan toxuma parçası çıxarılaraq tikiş qoyulur və bu şəkildə əyrilik düzəldilir. İstifadə edilən texnikalardan toxuma çıxardılan Nesbit prosedurlarına əyriliyin təkrarlama riski yoxdur lakin penil plikasyon edilən xəstələrdə təkrarlama nisbəti% 40 düzeylerindedir.
Sonradan ortaya çıxan əyriliklərdə yəni peyronie xəstəliyində yenə eyni şəkildə plikasyon tikişləri atıla bilər, ayrıca rüşvət toxumaları istifadə qısa olan penis qisiminə əlavə edərək əyrilik düzeltilmeye çalışılar. Graft olaraq istifadə ediləcək toxuma adamın bədənindən (Alt qıç veni-saphen vən, Ağıziçi mukoza-bukkal mukoza) alındığında toxumanı bədənin rədd etməsi ehtimalı çox aşağıdır.
Əgər peyronie xəstəliyi olan adamda eyni anda sərtləşmə problemi da varsa xəstəyə penis protezi ilişərək şişirilebilir protezlərlə əyriliklər plikasyon və rüşvət istifadə edilmədən düzəldilə bilər.