Crohn xəstəliyi də ülseratif kolit ilə eyni qrupdan, ancaq fərqli xüsusiyyətlərə sahib xroniki iltihabı bir bağırsaq xəstəliyidir. Bütün həzm sistemini təsir edən Crohn xəstəliyi çox seyrək olaraq mədəni və ya yemək borusunu da tutabilmektedir. Hər 100 min adamdan 1-10 adamda görülməkdədir. Birinci dərəcə qohumları arasında Crohn xəstəliyi olan birinin xəstəliyə tutulma ehtimalı 2-4 qat artmaqdadır.
Ülseratif kolitle Crohn xəstəliyi arasındakı fərq belə təyin olunmaqdadır. Crohn xəstəliyi tutduğu orqanı hissə hissə tutar, xəstələnmiş qisimlər arasında möhkəm bölgələr vardır. Digər tərəfdən ülseratif kolit bağırsağın yalnız iç üzünü döşəyən mukoza təbəqəsini tutarkən, Crohn xəstəliyində içdən xaricə bütün divar xəstəliyə iştirak edər.
Səbəbləri tam olaraq bilinməyən Crohn xəstəliyiylə əlaqədar dəyişik nəzəriyyələr var. Crohn xəstəliyində başladıcı ola biləcək Mikrob faktorlar arasında atipik vərəm bakteriyaları, qızılca; ekoloji faktorlar arasında siqaret olduğu irəli sürülür.
İfadə
Qarının sağ alt tərəfində hiss qarın ağrısı xəstəliyin ən tipik əlaməti olaraq qəbul edilir. Sulu ishal, kilo itkisi, halsızlıq, iştahsızlıq da qarın ağrısına yoldaşlıq edir. Xəstəlik aktiv olduqda və ya qarın içi abses kimi bir infeksiya inkişaf atəş görülür. Bağırsaq tıkanıklığı riski də Crohn xəstəliyinin gətirib çıxardığı sağlamlıq problemlərindən biri. Bu xəstəliklərin əlamətləri söndüyü müddətcə adamın iş həyatı üzərinə də pis bir təsirləri yoxdur. Aktiv olduqları dövrdə isə, iş gücü itkisinə səbəb olurlar. Hər ikisi də xroniki, təqibi tələb edən, bahalı tədqiq və müalicələrin istifadə xəstəliklər olduğu üçün ülseratif kolitli və Crohn\’lu xəstələrin bir ictimai təhlükəsizlik çətiri altında olmaları, dolayısı ilə iş həyatlarını davam etdirmələri çox böyük əhəmiyyət daşıyır.
Crohn xəstəliyi incə bağırsaq xərçəngi riskini bir az artırmaqdadır. Kolo-rektal xərçəng riski mövzusunda bir-birinə zidd məlumatlar olmaqla birlikdə, qalın bağırsağın yarısından çoxunun tutulduğu, xəstəlik yaşının 10-u keçdiyi və xəstəliyin erkən başladığı hadisələrdə riskin artdığına inanılır.
Müalicədə istifadə edilən dərmanlayar
Crohn xəstəliyinin müalicəsi, ülseratif kolit görə daha çox səy tələb edir. Crohn xəstəliyində müalicə variantlarında cəlb yeri böyük əhəmiyyət daşıyır. Dərman müalicəsində başlıca aminosalisilatlar, immunosupresifler, antibiotiklər, probiotics və immunomodülatörlerin istifadə edildiyi bildirilir. Bu dərmanların vəziyyətə görə kombinasiyalar halında verilməkdədir.
Crohn\’lu hadisələrdə sıxlıqla müxtəlif cərrahı cəhdlərə müraciət edilər. Bu səbəblə Crohn xəstəliyi, Gastroenteroloji və ümumi cərrahı mütəxəssisləri yaxın əməkdaşlıq içində izlənilməlidir. Xəstələr arasındakı məşhur inanışın əksinə bağırsağın tutulan qisiminin əməliyyatla çıxarılması, xəstəliyin sona çatdığı mənasını verməz. Əməliyyat sonrası dövrdə ümumiyyətlə incə bağırsaq tərəfində xəstəliyin təkrarlanma etdiyi görülər. Bu səbəblə xüsusilə bağırsağın bir hissəsinin kəsilib çıxarılması tərzindəki cərrahı cəhdlərdən, qəti indikasyonlar olmadıqca, bağırsağın getdikcə qısalmasına gətirib çıxaracağı üçün qaçınılar. İndiki vaxtda iltihabı bağırsaq xəstəliklərinin müalicəsindəki ən əhəmiyyətli irəliləmə, xəstəliyə səbəb olan mexanizmlərin başa düşülməyə başlanmasıyla inkişaf etdirilən və iltihabı hadisələrdə rolu olan sitokinler basdıran müalicələrin istifadəyə girməsidir. Zamanla bu yeni müalicə üsulunun fayda və zərərləri mövzusunda daha çox məlumat sahibi olacağıq