Yara Baxımı
· Yaranı təmiz və quru saxlayın. Edilən bandaj, ıslanmadığı müddətcə 48 saat çıxarmayın.
· Əgər yara qanaması olursa bandaj üzərinə bir neçə dəqiqə müddət ilə möhkəmcə bastırınız. 15 dəqiqə içərisində qanama dayanmazsa, həkiminizə məsləhətləşin.
· Oturduğunuz zamanlarda bədənin yaralı olan qisiminin qabarıqlığı önləmək məqsədi ilə yüksəkdə, yastıq üzərində saxlayın.
48 saat sonra
· Bint yavaş şəkildə açın; bəzi yapışıqlıqlar ola bilər.
· Yaranı su və sabun ilə yuyaraq qurumuş qanları təmizləyin.
· Ləyəndə yuyunmadan əvvəl duş almağı üstün edin.
· Yaranı yavaşca qurulayın.
· Yaranı təmizlədikdən sonra təmiz sarğı ilə bağlayın.
· Tikişlər alınana qədər yaranı təmiz sarğı ilə bağlayın. Əgər, çirklənər, islanar və ya çıxarsa yenisi ilə dəyişdirin.
Həkiminizə qətiliklə məsləhətləşin
· Yara bölgəsində ağrı, qabarıqlıq və istilik olsa,
· Yara ətrafında qırmızı xəttlər,
· Yara yerindən iltihab akıyorsa,
· Atəş olsa.
Tikişlərin alınması
· Göstərilən gündə dikişlerinin alınacaq.
· Tikiş alınması həkiminiz və ya ona məsləhətləşərək yönlendirileceğiniz digər bir sağlamlıq işçisi tərəfindən alına bilər.
· Göstərilən zamanda tikişlərin alınması yaxşılaşma baxımından əhəmiyyətlidir.
Yay aylarında xəstəxanaların görünüşü mövsümə bağlı xəstəliklər və qəzalar səbəbiylə fərqliləşir. Xüsusilə işləyən seqmentin, tələbələr həyəcanla gözlədikləri tətil dövründə yaz xəstəlikləri və xəsarət artır. Yol qəzaları başda olmaq üzrə idman edilərkən ibarət qırıqlar, günəş yanıqları, yüksəkdən düşmə və infeksiya xəstəlikləri səbəbiylə xəstəxanalara müraciətlərin artmaqdadır.
Yayda, qırıq çıxıq nisbəti yüzdə 20-dən 70-ə çıxır
Hər mövsümdə rast gəlinən yol qəzaları, yaz aylarında əhəmiyyətli sayda artım göstərir. Trafik yaralanmaları da buna bağlı olaraq çoxalır. Qışda ortopediya klinikalarına şikayəti yüzdə 20ini meydana gətirən yol qəzalarına bağlı qırıq çıxıq hadisələrinin yazın yüzdə 70ə çatdığına diqqət çəkilir. Yayda tətilə çıxan insanların uzun müddət vasitə istifadə etdiklərini və isti səbəbiylə konsantrasyonlarını itirdiklərini ifadə edilir və qəza riskinin arttğı vurğulanır. Yayda ortopediya kliniklerinin yol qəzaları üzündən çöhrəsi dəyişməkdədir. Qəzalarda baş zədəsi keçirən qolları qıçları qırılan insanlar üzündən digər əməliyyatlar ikinci plana düşür. Qəzalarda ölümlərin yanında ciddi orqan yaralanması gündəmə gəlir. Kafa və qarın zədələr, qabırğa qırıqları, ağciyər zədələnilməsi sıxlıqla görülür. Yaralı bu zədələrdən xilas qol və qıçlarda meydana gələn birdən çox qırıq üzündən aylarla xəstəxanada qalır. İflic meydana gələ bilir.
Trafik qəzalarında ilk yardım çox əhəmiyyətli
Trafik qəzalarında yaralananların yüzdə 50’sinin xəstəxanaya çatmadan öldüyü xatırladılır. Şüurlu ilk yardım yaşam qurtara bilməkdədir. Şüurlu olmayan şəxslər, yaralıya dokunmamalı. Yaralının kürəyi, boynu ağrıyır və kıpırdayamıyorsa iflic ola biləcəyi üçün çox diqqətli bir şəkildə ədyal, ya da brandaya alınmalı. Boyun və belin hər iki yanına çanta, qum torbası kimi əşyalar qoyularaq sarsılmaması təmin edilməli. Ən qısa müddətdə xəstəxanaya ulaştırılmalı.
Yay idmanları da yaralanma səbəbi
Tətil, il boyunca idman etməyən bir çox insan üçün tenisten, yamac paraşütüne qədər müxtəlif idmanların denenmesini fürsət verir. Bədən vərdiş olmadığı üçün, iki həftəlik bir tətil müddəti içində həddindən artıq idman etmək də fərqli sağlamlıq problemlərinin meydana gəlməsinə səbəb olur. 40 yaşını aşmış, siqaret istifadə edən, idman vərdişi olmayan kişilərdə ən çox tennis oynayarkən topuğun bütün yükünü daşıyan “Əsl tendonu” nun itdiyinə işarə edilir. Siqaret çəkənlərdə, spirt istifadə tendonlarda və əzələlərdə daha tez cırılma olduğu bilinir. Buna görə antremansız kəslərin özlərini həddindən artıq zorlamaması lazımdır.
İlk yardım çox əhəmiyyətli
Sahildəki xəsarət və boğulmaları da yaza xas risklər arasında. Dənizin dayaz olduğu yerlərdə suya atlanılmaması təklif edilir. Boyun və onurğa kırıklarının və buna bağlı iflic və ölümlərin meydana gələ biləcəyi xatırladılır və sahildəki yaralanmalarla əlaqədar alınacaq tədbirlər belə sıralanır:
Dəniz və hovuzda meydana gələn boğulmalarda çox sadə tədbirlərlə həyat qurtarıla bilər.
Mədədə maye yığılmış olacağı üçün adamı yan çevirib, dilini çölə çəkmək lazımdır.
Boğulan birinə dərhal müdaxilə edərək ağızdan ağıza tənəffüs etdirilməlidir.
Şüuru açıqdırsa qol və qıçlarını oynadıb oynatamadığı sorulmalı və heç kıpırdatılmadan bir xəstəxanaya transferi təmin edilməlidir.
Çirkli hovuzlar infeksiya qaynağı
Tətil dövründə kəslərin seçimlərinə bağlı potensial təhlükələr yanında, mövsümün təbiətindən gələn təhlükələr də əhəmiyyət daşıyır.
Yazın təcili xidmətə edilən müraciət səbəbləri arasında yol qəzaları və zədələrin yanında; günəş yanıklarının, həzm sistemi xəstəliklərinin və uşaqlarda virus infeksiyaların da mühüm yer tutur. Günəş altında qorunmasız uzun müddət qalmaq dəri yanıqlarına və təzyiq düşməsinə gətirib çıxarır. Xüsusilə yaşlılar bundan mənfi təsirlənir. Uşaqların və yaşlıların yazın ortaya çıxan infeksiya xəstəliklərindən çox daha tez təsirləndiyini və xəstəxanaya şikayətləri geciktirilmemesi lazım olduğu deyilir. Yazın bürkülü istilərində sərinləmək üçün tercih edilen yerlərin başında gələn hovuzlar, lazımlı diqqət göstərilmədiyi zaman təhlükə qaynağı ola bilir. Buna görə infeksiya riski böyük. Hovuzu seçənlər, həm öz hijyenlerine, həm də başkalarınınkine diqqət etmək vəziyyətində. Təmizliyə diqqət göstərilməyən hovuzlar üzündən xüsusilə qadınlarda sidik infeksiyalar daha sıx görülür. Islak çimərlik geyimiylə günəş vannası qəbul etmək də bu riski artıran əhəmiyyətli bir faktor. Qulaq iltihabları, ıslak zeminler bulaşabilecek göbələk xəstəlikləri də hovuza girənlər üçün bir risk.
Təkliflər
Açıqda satılan yeməkləri qətiliklə alıb yeməyin. Qablı suyu seçim edin.
Açıq satılan suyu kaynatmadan içməyin.
Balıq, toyuq, krem, mayonez, qabıqlı dəniz məhsulları, süd və süd məhsullarının çox tez pozulduğunu unutmayın.
Uyğun mühitdə gizlənməyə dondurmalar dərhal pozular və bakteriyaların törəməsi üçün uyğun zəmin yaradır. Dondurmanı etibar etdiyiniz yerdən satın alın. Bu məhsulların son istifadə tarixinə diqqət yetirin.
Əger uşağınız risk altındadırsa və ya eşitmə itkisi olduğundan şübhələnirsinizsə, odyolojik qiymətləndirmələrə geciktirmeyin
Yenidoğulmuşların işitmenin test edilmƏsi mümkündürmü?
Eşitmə itkisi, gözlə görülən qüsuru olan uşaqlardan daha çox sayda uşağı təsir etməkdədir. Eşitmə itkisi, ciddi olaraq uşağın inkişafını yavaşıtmaq. Bu səbəblə erkən diaqnozu, uşağın həyat keyfiyyəti və gələcəyi baxımından çox böyük əhəmiyyət daşımaqdadır.
Yenidoğan körpələrin eşitmə daraması yalnız bir neçə dəqiqəni alır. Test əsnasında körpə, bir ardıcıl yumşaq klik səsi dinlər, bu sırada qulağın davranımı obyektiv olaraq qiymətləndirilir.
Eşitmə bir ardıcıl zəncirləmə inkişaf edən hadisəyə bağlıdır. Səs qulaq pərdəsinə çatar və vibrasiya, iç qulağa köçürülər. Daxili qulaq səsi meydana gətirən titrəyişləri, sinir atılımlarına çevirən hüceyrələrə köçürər. Minlərlə sinir, səs siqnalını beynin alt səviyyəsinə daşıyar. Burada siqnalın xüsusiyyətləri, səs olaraq qəbul edilər.
Əgər səslər doğru olaraq algılanırsa, biz də səslərin nə mənanı verdiyini anlamış olarıq.
Yenidoğanlarda otoakustik emisyon dediyimiz eşitmənin obyektiv ölçülməsi tətbiq oluna bilər. Əgər emisyon gözlenirse, iç qulağa qədər olan qisimin normal olduğu deyilə bilər.
Ancaq otoakustik emsiyonun varlığı, səsləri eşitdiyinizi və ya anladığınızı isbatlamaz. Yenə də yaxşı bir başlanğıcdır. Diqqət yetirilməsi lazım olan mövzu, risk altındakı körpələrin tək bir testlə değerlendirilmemesidir.
Risk altındakı körpə nə dəməktir?
Bəzi Yenidoğulmuşların və uşaqlar eşitmə itkisi baxımından risk altında qəbul edilərlər. Yəni bu körpə və uşaqlarda, digər uşaqlara görə daha çox eşitmə itkisinə rast gəlinməsi ehtimalı vardır.
Eşitmə itkisi olan Yenidoğulmuşların və uşaqları mümkün qədər erkən diaqnoz etmək, uyğun müalicə və tədbirlər baxımından çox əhəmiyyətlidir.
Risk faktorlarından bir və ya bir neçəsi körpənizdə mövcudsa, ilk üç ayda eşitmə testi edilməlidir. Körpənizin və ya uşağınızın eşitmə itkisi hansı yaşda farkedilirse edilsin eşitmə testi edilə bilər.
Risk altındakı körpəniz və ya uşağınız ilk testi keçsə belə, gecikmiş eşitmə itkisi başlanğıcını tutmaq üçün, eşitmə testləriylə təqib edilməlidir.
Risk faktorları:
1. Ailədə irsi, uşaqlıqda başlayan eşitmə itkisi hekayəsi.
2. Ananın hamiləliyi əsnasında keçirilən qızılca, sifilis, toksoplasma və CMG (cytomegalovirus) kimi infeksiyalar.
3. Körpənin üz və kəlləsində, qulaq seyvanı və qulaq kanalında inkişaf anormallıqlar.
4. 1500 qramdan daha aşağı doğum kilosu olan körpələr.
5. Qandakı sarılıq dəyərlərinin qan dəyişməsi tələb edəcək qədər yüksəlməsi.
6. Doğuşdan sonraki ilk dəqiqədə 0-4 və ya 5.dakikada 0-6’lık apgar hesabı.
7. 5 gündən artıq ağciyər tənəffüs maşınına bağlı qalmaq.
8. Bakterial menenjit keçirmək.
9. Sidik çıxarıcılarla birlikdə istifadə aminoglycocideli antibiotiklər (gentamisin, streptomisin kimi) də daxil olmaq üzrə digər ototoksik dərmanlar.
10. Bir sindromu düşündürəcək digər tapıntılarla birlikdə eşitmə zərər.
11. Tip II nörofibromatosis və nörodejeneratif narahatlıqlar.
12. Östaki balonu funksiyasını təsir anatomik deformiteler.
13. Təkrarlanan və ya israrlı davam edən effüzyonlu otit.
14. Şüur itkisi və ya kəlləsində çatlakla birlikdə görülən baş zədəsi.
15. Ailənin uşaqda eşitmə, danışma, dil və / və ya inkişafında gerilik fərqinə varması.
Yüksək təzyiq ya da hipertansiyon, həddindən artıq yüksək təzyiq deməkdir. Normal qan təzyiqi dəyərləri fərddən fərdə dəyişənlik göstərməklə birlikdə, sırasıyla sistolik üçün ən çox 130 mm Hg, diastolik üçün isə ən çox 85 mm Hg olmalıdır. Bu dəyərlər normal qan təzyiqi dəyərləri olaraq qəbul edilməkdədir. Sərhəddə normal dəyərlər isə sistolik qan təzyiqi üçün 130-139 mm Hg, diastolik qan təzyiqi üçün isə 85-89 mm Hg dır. Hipertansiyon sərhədi isə sistolik qan təzyiqi üçün 140 mm Hg, diastolik qan təzyiqi üçün isə 90 mm Hg dır.
Yuxu apnesi apne olaraq da bilinər. Yuxu zamanı tənəffüs duraklamalarından qaynaqlanan və yuxu nizamının pozulmasına səbəb olan əhəmiyyətli bir xəstəlik. Yuxu apnesi yuxuda hava axınının ən az 20 saniyə müddətində normal dəyərinin% 20inə və daha altına düşməsi ilə təyin oluna bilər. Yuxudakı tənəffüs dayanmalar nəticəsində qandakı oksigen miqdarı azalır və karbondioksid miqdarı artar.
Yuxu apnesi sinir sistemindəki bir problem və ya tənəffüs yollarındakı bir tıxanma səbəbiylə yuxu apnesi meydana gələ bilər. Bəzən də bu hər iki vəziyyət birlikdə olmaqdadır. Bu xəstəliyin qiymətləndirilməsində yalnız tənəffüsün dayanması apne deyil eyni zamanda tənəffüsün azalması hesaba qatılmaqdadır. Yüksək gurultulu xoruldama, yorğunluq, həddindən artıq əsəbilik, konsentrasiya pozuqluğu, səhər başağrısı kimi problemlər yuxu apnesinin nəticələri olaraq ortaya çıxa bilər. Xəstələrdə, xəstəliyin səviyyəsinə görə bu problemlərin biri, birdən çox ya da hamısı birdən görülə bilər.
Xəstəliyin Ciddiliyi
Çağımızın əhəmiyyətli narahatlıqlarından biri olaraq qəbul edilən yuxu apnesi, tədbir alınmadığı təqdirdə ölümlə nəticələnə. Xəstəliyin bu cür ciddi nəticələri olduğu cəmiyyət içində çox çox bilinməməkdədir. Bu xəstəliyə tutulan kəslərin böyük bir əksəriyyəti xəstəliyi farketmedikleri ya da əhəmiyyət vermədikləri üçün ümumiyyətlə həkimə gitmemektedir.
Tənəffüs dayanmaları (apne) və ya azalmalar (hipopne) gecə içində yüzlərlə dəfə tekrarlayabilmekte və bunların ancaq çox az bir qisimi xəstənin yaxınları tərəfindən müşahidə olunur. Bu səbəblərlə və doğuracağı nəticələr baxımından yuxu apnesi ekspertlər hiyləgər irəliləyən bir xəstəlik olaraq xarakterizə edilməkdədir.
Yuxu apnesi təcili müalicə tələb edən həyati bir xəstəlikdir. Zamanında müalicə edilə bilməzsə infarkt, iflic, iqtidarsızlıq (impotans), nizamsız ürək atışları kimi problemlərə gətirib çıxarar. Ayrıca qəzalara, iş verimsizliğine və ictimai problemlərə səbəb ola bilən gün içi həddindən artıq yuxu halına səbəb olur. Gündüz uykululuğun yol qəzalarına da gətirib çıxardığı edilən işlərlə göstərilmişdir.
Kimlərdə görüldüyü
Tibbən ciddi qəbul edilən yuxu apnesinin cəmiyyət içindəki məşhurluğu yüksəkdir. Yuxu apnesi hər nə qədər yetkinlərdə, kişilərdə, horlayanlarda, menopoza girmiş qadınlarda, yaşlılarda, və kilolularda daha tez görülməkdə isə də bu xəstəlik uşaqlarda, gənc qadınlarda və zəif insanlarda da təsbit edilir. Qısaca yuxu apnesi hər yaşda görülə bilən bir xəstəlikdir.
Qadınların ən az% 2ini və kişilərin% 4-ündə görülməkdədir. Bu rəqəmlər xəstəliyin ən az astma və şəkər xəstəliyi qədər məşhur olduğunu göstərməkdədir.
Uşaqlarda yuxu apnesi böyük bademciğe və genik ətinə bağlı olaraq müşahidə edilə bilər. Ayrıca; spirt və siqaret çəkənlərdə, səhv yuxu mövqesi, həddindən artıq kilolularda, alt çənəsi inkişaf geriliyi göstərənlərin, boyun yüksəkliyi qısa olanlarda, allergiya, anti histaminik, əzələ boşaldıcı və ya sakitləşdirici kimi dərman istifadə da yuxu apnesi görülmə riski yüksəkdir.